Czym jest oocyt? Kiedy przekształca się w komórkę jajową i na czym polega ten proces? Poznaj skomplikowany i fascynujący świat oogenezy, bez której zapłodnienie – także pozaustrojowe – nie byłoby możliwe.

Oocyt to – w uproszczeniu – niedojrzała komórka, z której w wyniku wielokrotnych podziałów i replikacji DNA powstaje komórka jajowa. Zanim jednak ta mała jednostka przybierze swoją w pełni dojrzałą postać, musi przejść wiele faz rozwojowych w procesie oogenezy.

Oocyt: jeden czy kilka?

Początek oogenezy przypada na okres życia płodowego. Gdy zarodek żeński rozwija się, z macierzystych komórek płciowych żeńskich wykształcają się oogonia, czyli niedojrzałe gamety żeńskie. Te zaś – w wyniku licznych podziałów mitotycznych – jeszcze przed narodzinami dziewczynki ulegają przekształceniu w oocyty I rzędu.

Następnie I-rzędowe oocyty rozpoczynają I podział mejotyczny. Zanim jednak podział ten dokona się w pełni, minie ponad dekada – do czasu, aż organizm kobiety osiągnie dojrzałość płciową, mejoza zostaje bowiem zatrzymana na piątym etapie profazy.

Gdy kobieta wchodzi w okres pokwitania, następuje dokończenie I podziału mejotycznego. W jego wyniku powstają dwie komórki: większa, czyli oocyt II rzędu, i mniejsza – ciałko kierunkowe (polocyt). Polocyt obumiera jednak wkrótce po zakończeniu podziału.

Oocyt II rzędu przechodzi następnie II podział mejotyczny, w następstwie którego powstają:

• niewielkie ciałko kierunkowe,
• ootyda.

To właśnie z ootydy wykształca się dojrzała komórka jajowa.

Proces przekształcania się oocytów w ootydę powtarzany jest cyklicznie – co miesiąc – aż do czasu wejścia przez kobietę w okres menopauzy.

Oocyty a in vitro

Aby możliwe było wykonanie zapłodnienia pozaustrojowego, konieczne jest uprzednie pobranie męskich i żeńskich komórek rozrodczych. U kobiet proces ten wymaga stymulacji hormonalnej, która wywoła wzrost większej liczby oocytów niż dzieje się to podczas naturalnego cyklu miesiączkowego.

Gdy pęcherzyki jajnikowe, w których mieszczą się oocyty, osiągną odpowiednią wielkość, dawczyni przyjmuje preparat hCG (gonadotropinę kosmówkową), który ma na celu zaprogramowanie owulacji. 36-40 godzin później przeprowadza się punkcję jajników, podczas której pobierane są dojrzałe komórki jajowe. W wyniku tej procedury uzyskuje się zazwyczaj od 5 do 15 komórek jajowych.

Polecamy również: Na czym polega dawstwo komórek?