Gonadotropiny – jakie mogą być ich skutki uboczne?

Gonadotropiny są hormonami podawanymi m.in. w trakcie stymulacji w procesie leczenia in vitro. Są lekami zawierającymi w sobie FSH, czasami także LH (lub inne podobne w działaniu substancje) bądź ich kombinacje, np. w połączeniu z hormonem hCG. W jakich przypadkach wskazana jest ich aplikacja i z jakimi działaniami niepożądanymi może się wiązać?

Gonadotropiny – jak i kiedy znajdują zastosowanie?

Gonadotropiny podaje się zwykle poprzez wstrzyknięcie (domięśniowo lub podskórnie; zdarza się także podawanie opisywanych tu leków w formie sprayu do nosa). Odpowiednie dawki ustalane są indywidualnie z lekarzem, podobnie jak konkretne terminy podawania leków. Co więcej, kuracja ta wymaga stałego monitoringu pacjentki. Stąd też należy pamiętać o nie przyjmowaniu hormonów na własną rękę, tj. niezgodnie z zaleceniami specjalisty.

W trakcie procesu in vitro gonadotropiny podaje się w celu stymulacji pęcherzyków jajnikowych, czego skutkiem ma być pobranie kilku komórek jajowych. Hormony te mogą być podawane wspólnie z innymi lekami (np. zapobiegającymi przedwczesnej owulacji) bądź samodzielne. Wskazania do nich mogą wystąpić:

w trakcie stymulacji owulacji (jako metody wsparcia płodności samej w sobie)
w trakcie leczenie metodą IUI
w trakcie leczenia metodą in vitro
w ramach dawstwa jajeczek
w związku z zamrażaniem jajeczek

Zobacz też: Antagoniści GnRH – czym są te leki i kiedy się je stosuje?

Gonadotropiny – skutki uboczne

Pierwszym aspektem, na który warto w tym kontekście zwrócić uwagę, jest fakt, że leki te podaje się w formie wspomnianych już zastrzyków. Łatwo z tego wnioskować, że ich aplikacja może wiązać się z miejscowymi zmianami pod postacią zasinień, obrzęków czy zaczerwienienia. Warto dopytać lekarza, w jakich dokładnie miejscach mogą być robione owe zastrzyki, a w zasadzie, na jak dużym obszarze ciała – zmienianie miejsc wkłucia pomoże zredukować nieprzyjemne symptomy.

Inna możliwe skutki uboczne przyjmowania gonadotropin to:

bóle i zawroty głowy
poczucie opuchnięcia
zmęczenie i generalne osłabienie samopoczucia
nudności
zwiększona ogólna wrażliwość na ból
wahania nastrojów
trądzik
tkliwość piersi
wzrost masy ciała
nieprawidłowe krwawienia lub plamienia

Podawanie gonadotropin a OHSS

Co istotne, u niektórych pacjentek (kilku procent) może wystąpić zespół hiperstymulacji (OHSS). W jego przebiegu obserwuje się m.in. obrzęk brzucha, powiększenie jajników, pojawiają się nudności, wymioty i inne objawy. Często jest to łagodna postać, mogąca minąć samoistnie, lecz mimo wszystko należy mieć na uwadze powagę sytuacji, bowiem ciężka forma OHSS może zagrażać wręcz życiu pacjentki. Jeśli zatem występują niepokojące symptomy, natychmiast należy zgłosić je lekarzowi. Co ciekawe, wskazuje się, że większe ryzyko rozwoju OHSS obserwuje się u pacjentek z zespołem policystycznych jajników (PCOS).

* Wskazane wyżej informacje – zarówno dotyczące zastosowania gonadotropin, jak i ich ewentualnych skutków ubocznych – nie wyczerpują tematu i nie zastępują rozmowy ze specjalistą. Przebieg leczenia oraz stosowaną w tym czasie farmakoterapię należy przede wszystkim szczegółowo omówić z lekarzem.

Zobacz też: Hiperstymulacja przy in vitro – jakie daje objawy?

Źródła: verywellfamily / klinikainvicta.pl

Dane wskazują, że od 1978 do 2019 roku dzięki metodom wspomaganego rozrodu urodziło się ponad 9 milionów dzieci. Cały czas przeprowadzane są jednak badania, które mają na celu sprawdzenie, czy i w jaki sposób zapłodnienie wpływa na późniejsze zdrowie poczętych w ten sposób ludzi. Tym razem naukowcy wzięli na tapet zdrowie psychiczne – okazało się, że in vitro i inne metody z zakresu wspomaganego rozrodu nie mają na nie większego wpływu.

Zdrowie psychiczne pod lupą

Badanie przeprowadzono w Szwecji, a w jego trakcie obserwacjom poddano ponad 1,2 mln ludzi, z czego 31,565 urodziło się dzięki metodom wspomaganego rozrodu (ang. assisted reproductive technologies, ART). Uczestnicy pojawili się na świecie w latach 1994-2006 – w czasie badania mieli 12-25 lat. Poza wiedzą o sposobie poczęcia danych osób, badacze mieli też dostęp do bazy informacji dotyczących ich zdrowia psychicznego i ewentualnych diagnoz klinicznych w tym zakresie (m.in. zaburzeń lękowych, obsesyjno-kompulsyjnych, tzw. dużej depresji czy zachowań samobójczych).

Co ważne, w tworzeniu wniosków nie pominięto wpływu, jaki na zdrowie psychiczne mają inne czynniki, jak np. środowisko, zwłaszcza rodzina, w której dane dziecko jest wychowywane. Badacze starali się więc oddzielić rolę, jaką w powstawaniu ewentualnych zaburzeń miał sposób zapłodnienia od innych aspektów, w tym chociażby wieku rodziców, wykształcenia czy nawet ich historii z zakresu zdrowia psychicznego. Pozwoliło to wyciągnąć następujące wnioski:

Ostatecznie nie stwierdziliśmy, aby stosowanie metod ART miało jakikolwiek negatywny wpływ na zdrowie psychiczne dzieci w okresie dojrzewania. Osoby poczęte dzięki ART miały nieznacznie podwyższone ryzyko OCD [red. obsessive-compulsive disorder – zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne] w porównaniu z populacją ogólną, ale wytłumaczono to różnicami zależnymi od wpływu rodziców, ponieważ nadmierne ryzyko nie było już obecne po wyregulowaniu różnego rodzaju cech rodzicielskich – słowa autorki badania, prof. Sary öberg z Zakładu Epidemiologii i Biostatystyki Instytutu Karolinska, cytuje portal news-medical.

Zobacz też: Pierwsze „dziecko z próbówki” w USA ma już 40 lat!

Długofalowy wpływ in vitro – wciąż sprawdzamy

Są to bardzo ważne wnioski, ponieważ wiedza o długofalowym wpływie metod ART na zdrowie poczętych w ten sposób ludzi wciąż jest niewielka. Wynika to przede wszystkim z faktu, że większość z nich dopiero teraz osiąga dorosłość – nie było więc wcześniej szansy na jakiekolwiek szczegółowe obserwacje (pierwsze IVF Baby pojawiło się na świecie 25 lipca 1978 roku). Możemy więc założyć, że tego typu analiz będzie coraz więcej – oby każde kolejny były równie optymistyczne!

Badanie Long-term Follow-up of Psychiatric Disorders in Children and Adolescents Conceived by Assisted Reproductive Techniques in Sweden opublikowano na stronie JAMA Psychiatry – jednego z najbardziej prestiżowych czasopism naukowych z dziedziny psychiatrii.

Źródło: News Medical

Zobacz też: Jak wygląda wczesna embriogeneza człowieka?

Przeczytaj również

Dlaczego komórki jajowe mają tyle tłuszczu?

W komórkach jajowych ssaków obecne są duże ilości tzw. kropel lipidowych magazynujących energię. Dotąd nie było wiadomo, po co one są. Teraz zespół – kierowany przez Polkę – pokazał w […]

Pierwsze „dziecko z próbówki” w USA ma już 40 lat!

Był 28 grudnia 1981 roku. Pod szpitalem w Norfolk w amerykańskim stanie Wirginia zgromadził się prawdziwy tłum. Fotoreporterzy, kamery telewizyjne i fanatycy religijni przybyli pod placówkę z jednego powodu – […]

Brak plemników w nasieniu? Ojcostwo i tak jest możliwe!

Azoospermia – dla wielu mężczyzn (chociaż należałoby w zasadzie napisać: par) wydaje się być „wyrokiem”. Gdy dowiadują się, że w nasieniu nie ma plemników, zakładają, że jest to równoznaczne z […]