Mrożenie komórek jajowych to procedura, która umożliwia zachowanie płodności kobiet na późniejszy czas. Polega na pobraniu komórek jajowych, odpowiednim ich przygotowaniu i zamrożeniu w bardzo niskiej temperaturze w celu długotrwałego przechowywania. Następnie mogą one posłużyć do zapłodnienia pozaustrojowego i transferu zarodka.
Cel mrożenia komórek jajowych
Głównym celem mrożenia komórek jajowych jest zachowanie płodności na wypadek, gdyby kobieta chciała mieć dziecko w późniejszym czasie, a z różnych przyczyn (np. wiek, choroba) nie mogłaby już sama wytworzyć zdrowych komórek jajowych. Najczęstsze sytuacje, w których decyduje się na taką procedurę to:
- Planowane leczenie raka (chemioterapia, radioterapia), które może uszkodzić komórki jajowe
- Ryzyko przedwczesnej menopauzy
- Problemy z płodnością związane z wiekiem (po 35. roku życia płodność kobiet spada)
Mrożenie komórek jajowych daje szansę tym kobietom na posiadanie własnego biologicznego potomstwa w przyszłości.
Etapy mrożenia komórek jajowych
Pobranie komórek jajowych
Komórki jajowe pobiera się zazwyczaj w trakcie kontrolowanej stymulacji jajników. Polega ona na podawaniu kobiecie hormonów, które stymulowały wytwarzanie przez jajniki większej niż zazwyczaj liczby komórek jajowych w danym cyklu. Pobranie odbywa się metodą aspiracji przezpochwowej pod kontrolą USG.
Przygotowanie komórek jajowych
Tuż po pobraniu komórki są oceniane pod kątem dojrzałości i jakości. Następnie przygotowuje się je do zamrożenia – najpierw usuwane są z nich wszystkie struktury dodatkowe (komórki pęcherzyka i korony promienistej), tak aby zamrozić samą oocyt (komórkę jajową).
Zamrożenie
Istnieją dwie podstawowe metody zamrażania komórek jajowych:
- Wolne zamrażanie – powolne obniżanie temperatury ok. 2°C/min, aż do –30–40°C.
- Witryfikacja – błyskawiczne schłodzenie w ciekłym azocie (–196°C).
Obie metody wymagają użycia specjalnych substancji krioochronnych. Następnie komórki przechowuje się w temperaturze ciekłego azotu (–196°C) lub w zbiornikach z parami azotu (–180°C).
Przechowywanie
Zamrożone komórki jajowe mogą być bezpiecznie przechowywane przez wiele lat. Nie ma górnej granicy czasu, jak długo mogą pozostać zamrożone. Najdłuższy dotąd udokumentowany okres przechowywania ludzkich oocytów wynosi ponad 14 lat.
Skuteczność mrożenia komórek jajowych
Według danych skuteczność zamrożenia i późniejszego rozmrożenia komórek jajowych waha się w granicach 70–90%. Oznacza to, że u 70–90% kobiet udaje się uzyskać co najmniej jedną dojrzałą komórkę jajową nadającą się do zapłodnienia.
Na skuteczność procedury wpływa kilka czynników:
- Wiek kobiety – im kobieta młodsza, tym większe szanse na przeżycie komórek po rozmrożeniu.
- Liczba zamrażanych oocytów – im więcej, tym lepiej. Zaleca się zamrażanie co najmniej 8–10 oocytów.
- Jakość komórek jajowych – lepsze efekty daje zamrażanie dojrzałych komórek wydobytych w trakcie naturalnego cyklu.
- Metoda zamrażania – wolne zamrażanie daje minimalnie lepsze rezultaty niż witryfikacja.
Bezpieczeństwo mrożenia komórek jajowych
Mrożenie komórek jajowych jest uważane za bezpieczną procedurę, choć wiąże się z pewnym ryzykiem powikłań.
- Uszkodzenie komórek jajowych – może wystąpić na etapie zamrażania lub rozmrażania. Ryzyko jest niewielkie przy zastosowaniu nowoczesnych technik i substancji krioochronnych.
- Niepowodzenia implantacji – nieco częstsze w przypadku cykli z rozmrożonymi komórkami niż ze świeżymi. Przyczyny nie są do końca jasne.
- Powikłania zabiegu pobrania komórek – związane z punkcją jajników i narkozą. Występują rzadko przy zabiegach wykonywanych przez doświadczony zespół.
Koszt mrożenia komórek jajowych
Całkowity koszt mrożenia komórek jajowych jest zróżnicowany w zależności od kraju i ośrodka. Średnio w Polsce wynosi około 15 000 – 20 000 zł.
- Koszt pobrania komórek – ok. 4000–6000 zł
- Koszt przygotowania i zamrożenia – ok. 6000–8000 zł
- Roczny koszt przechowywania – 500–1000 zł
Dodatkowo należy doliczyć koszt leków do stymulacji jajników.
Mrożenie komórek jajowych jest skuteczną metodą, która daje kobietom szansę na zajście w ciążę z wykorzystaniem własnego materiału genetycznego nawet po kilkunastu latach od pobrania komórek. Dzięki temu wiele kobiet może zachować możliwość posiadania dziecka mimo problemów z płodnością związanych z wiekiem lub stanem zdrowia.
