Dlaczego in vitro budzi tyle emocji, jakie są i jak można sobie z nimi radzić? O aspektach psychologicznych leczenia niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego rozmawiamy z doktor Agatą Juruć, psycholożką z kliniki leczenia niepłodności InviMed w Poznaniu.
In vitro to procedura medyczna, podobnie jak stymulacja owulacji czy usuwanie mięśniaków z macicy. A jednak budzi więcej emocji. Dlaczego tak jest?
Dr Agata Juruć: Istnieje wiele różnic pomiędzy procedurą in vitro a innymi procedurami medycznymi. Jedną z cech wyróżniających jest czas trwania całej procedury. O ile w przypadku usunięcia mięśniaków macicy cała procedura jest w miarę szybko zakończona, tak in vitro nierzadko jest długotrwałym procesem, którego zarówno czas trwania, jak i efekt końcowy, są trudne do przewidzenia.
Wiele osób traktuje także konieczność korzystania z możliwości zapłodnienia pozaustrojowego w sposób bardzo personalny, zapominając o tym, że jest to jedna z form leczenia, a trudności z zajściem w ciążę w zdecydowanej większości przypadków nie były zależne od pacjentów.
Istnieją także osoby, które traktują procedurę in vitro jako tzw. osobistą porażkę i już sam fakt konieczności korzystania z niej budzi wiele nieprzyjemnych emocji. Ponadto, procedura in vitro dotyka bardzo ważnego, a zarazem wrażliwego obszaru, jakim jest planowanie rodziny, stąd wachlarz emocjonalny może być po prostu większy niż w przypadku innych zabiegów ginekologicznych.
Warto również podkreślić, że z uwagi na to, że wokół in vitro pojawia się bardzo wiele mitów i pacjenci nie zawsze spotykają się z akceptacją ze strony otoczenia społecznego, to zmaganie się z całym procesem stanowi dla nich jeszcze większe wyzwanie.
Każdy człowiek jest inny, każdy doświadcza leczenia niepłodności inaczej. Jakie emocje są wspólne dla większości pacjentów?
Wiele osób w sytuacji konfrontacji z trudnościami związanymi z poczęciem odczuwa bardzo podobne emocje, które pojawiają się także w innych sytuacjach kryzysowych. Na początku może pojawić się szok, frustracja, złość i próby odpowiedzenia sobie na pytanie: „Dlaczego my?!”. W miarę upływu czasu może pojawić się tzw. etap układów i pertraktacji, w trakcie którego wiele osób próbuje tłumaczyć sobie aktualną sytuację. Wielu pacjentom towarzyszy także smutek, który odczuwany w dużym natężeniu może prowadzić nawet do depresji.
Bardzo charakterystycznym stanem, towarzyszącym pacjentom, jest także poczucie winy, szczególnie charakterystyczne dla tej osoby z pary, której dotyczy problem (np. nieprawidłowe parametry nasienia i poczucie winy u partnera lub niedrożność jajowodów i poczucie winy ze strony partnerki). Jednak warto zaznaczyć, że większość barier biologicznych nie jest zależnych od pacjentów i nie mieli oni żadnego wpływu na to, że się pojawiły.
Przede wszystkim niepłodność powinna być traktowana jako wspólna trudność, która dotyczy całej pary, a nie tylko pojedynczej osoby. Przechodzenie wspólnie przez ten trudny czas daje większe szanse na poradzenie sobie z różnymi przeciwnościami.
Borykanie się z problemem niepłodności może także wzbudzać bardzo często poczucie bezsilności (szczególnie w sytuacji konfrontowania się z niepowodzeniami przy podchodzeniu do kolejnych prób) oraz lęk o przyszłość. Lęk nierzadko związany jest z wyżej wspominanym faktem, że niezwykle trudno przewidzieć jak długo będzie trwało leczenie i z jakim efektem finalnym będzie ono związane.
Zobacz też: Historia in vitro – jak to wszystko się zaczęło?
W którym momencie warto skorzystać z pomocy psychologa? Jak rozpoznać odpowiedni moment?
Trudno jest określić jednoznaczny i odpowiedni moment zgłoszenia się na wizytę psychologiczną. Każda osoba ma indywidualną tolerancję dyskomfortu psychicznego i różne potrzeby z tym związane. Niestety wiele osób czeka do ostatniej chwili, kiedy praktycznie już nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować i zgłaszają się na wizytę dopiero w dużym kryzysie. Wówczas czas potrzebny na pomoc jest zazwyczaj dłuższy, ponieważ pierwsze wizyty nierzadko przybierają charakter interwencji kryzysowej, a dopiero później możliwe jest prowadzenie terapii. Stąd też warto pomyśleć o konsultacji psychologicznej już nieco wcześniej, kiedy jeszcze emocje nie osiągnęły apogeum i można przyjrzeń im się w czasie wizyt.
Dotyczy to szczególnie okresu, w którym doświadczanie nieprzyjemnych emocji utrudnia codzienne funkcjonowanie. Psycholog może być wówczas cennym wsparciem w konfrontowaniu się z własnymi uczuciami i nazywaniu ich, dzięki czemu rozmowa o tym, co trudne i niekomfortowe, staje się o wiele łatwiejsza. Konsultacje z psychologiem mogą mieć formę spotkań indywidualnych lub w parach. W sytuacji, gdy dana para/osoba odczuwa dyskomfort psychiczny i pomimo rozmów z bliskimi jej stan nie ulega poprawie, warto rozważyć taką wizytę.
Czy konsultacja z psychologiem to jedyna forma pomocy psychologicznej dla osób borykających się z problemem niepłodności?
Istnieją różne formy pomocy psychologicznej dla osób borykających się z problemem niepłodności, wizyta u psychologa jest jedną z nich. Dla osób, które szukają innych form pomocy, dostępne są jeszcze grupy wsparcia (obejmujące zazwyczaj 8-12 spotkań raz w tygodniu), warsztaty psychologiczne (będące zazwyczaj jednorazowym spotkaniem lub zawierające się w cyklu spotkań) lub wykłady psychoedukacyjne. W tych innych formach można uczestniczyć samodzielnie lub w parach, w zależności od charakteru spotkania.
W InviMed każda para, która ma za sobą pierwszą konsultację niepłodnościową, może skorzystać z jednej bezpłatnej konsultacji z psychologiem. Dlaczego warto skorzystać z tej opcji?
Wiele par często postrzega konsultację psychologiczną jako spotkanie zarezerwowane wyłącznie dla osób z problemami natury psychicznej. Warto jednak podkreślić, że skorzystanie z takiej formy pomocy nie zawsze jest jednoznacznym dowodem na to, że dana para/osoba sobie nie radzi, ale często jest po prostu przejawem troski o siebie i dbania o prawidłową higienę psychiczną.
Skorzystanie z bezpłatnej konsultacji psychologicznej może ułatwić uporządkowanie wielu różnych emocji, które naturalnie pojawiają się na początku leczenia. Spotkanie może również pomóc zadbać o odpowiedni poziom motywacji do leczenia i wskazać sposoby komunikacji z partnerem/partnerką w tym szczególnym czasie, aby móc wzajemnie się wspierać. Pierwsza wizyta u psychologa może też być pomocna w rozmowie o różnych obawach lub wątpliwościach, o których czasem trudno rozmawiać w domu. Są one naturalne i pojawiają się u wielu osób, zwłaszcza na początku drogi związanej z leczeniem, która jest jeszcze nowa i niepoznana.
Zobacz też: Witaminy i minerały, które wspomagają płodność (i nie tylko)
![]()
